• Home
• Kennisbank
• Juridisch Risicomanagement
• Arbeidsrisico's
• Werk- en rusttijden

Welke eisen stelt de wet aan de werk- en rusttijden?

Heeft u werknemers in dienst? Dan heeft u te maken met wettelijke regels over de werk- en rusttijden. De Arbeidstijdenwet en het Arbeidstijdenbesluit geven voorschriften ten aanzien van de arbeidstijden om onveilige en ongezonde situaties te voorkomen. Sinds 2013 is het toezicht op het overtreden van de voorgeschreven arbeids- en rusttijden aangescherpt en zijn de boetes aanzienlijk verhoogd. In onderstaand artikel hebben wij de algemene regels over arbeidstijden voor u op een rijtje gezet.

Hoeveel mag uw werknemer werken?

 De Arbeidstijdenwet stelt regels aan de werk- en rusttijden. Zo gelden onder meer de volgende verplichtingen:

• Werknemers van 18 jaar en ouder mogen maximaal 12 uur per dienst werken en maximaal 60 uur per week.
• In een periode van 16 weken mag een werknemer gemiddeld niet meer dan 48 uur per week werken.
• Per week moet er sprake zijn van een rustperiode van tenminste 11 uur (aaneengesloten) per dag. Voor bereikbaarheids- of aanwezigheidsdiensten gelden hiervoor uitzonderingen. Deze rustperiode mag 1x per periode van 7 x 24 uur worden ingekort tot minimaal 8 uur. Dit is alleen toegestaan als de aard van de arbeid of de bedrijfsomstandigheden dit met zich meebrengen.
• Ook in iedere periode van 7×24 uur is er minimaal 36 uur wekelijkse onafgebroken rust voorgeschreven. Indien deze rustperiode niet mogelijk is, dan moet er in de periode van 14×24 uur sprake zijn van minimaal 72 uur aaneengesloten rust. Dit betekent dat er geen regels worden overtreden als de werknemer 11 dagen achter werkt en vervolgens 3 dagen vrij is.
• Een pauze moet minimaal 15 minuten duren en moet tevens de dienst onderbreken. Als er tijdens een dienst meer dan 5,5 uur wordt gewerkt, dan moet er sprake zijn van minimaal 30 minuten pauze. Deze pauzetijd mag worden gesplitst in 2 x 15 minuten. Als tijdens de dienst meer dan 10 uur wordt gewerkt, dan moet de dienst minimaal worden onderbroken door 45 minuten pauze, eventueel op te splitsen in 3 x 15 minuten.

Voor minderjarige werknemers en zwangere of net bevallen vrouwelijke werknemers gelden afwijkende bepalingen. Speciale regels gelden ook voor bepaalde sectoren, zoals bijvoorbeeld de beveiligingsbranche en bakkerijen.

Voor een aantal van deze regels is het mogelijk om bij cao of door afspraken met de OR of een personeelsvertegenwoordiging afwijkende afspraken te maken.

Welke regels gelden er voor bijzondere diensten?

Overwerk

Overwerk moet niet structureel zijn, maar een incidenteel karakter hebben. Het werk inclusief overwerk mag niet meer dan 11 uur per dienst, 54 uur per week en 585 uur per 13 weken bedragen. Ook in de nachtdienst kan worden overgewerkt, maar tot een maximum van 9 uur per dienst (of met de overlegregeling maximaal 10 uur per dienst). De maximum arbeidstijd per 13 weken is 520 uur ofwel gemiddeld 40 uur per week.

Nachtdiensten

Nachtdiensten vinden plaats tussen 00.00 en 6.00 uur. Ook een dienst die om 5.45 uur begint en minimaal een uur duurt, valt onder de nachtdienst. Een avonddienst, die door incidenteel overwerk uitloopt tot na 00.00 uur wordt niet als een nachtdienst beschouwd. Bij een nachtdienst, die na 2.00 uur eindigt, bedraagt de rusttijd voor de werknemer vervolgens minimaal 14 uur. Er mag niet meer dan 8 uur per nachtdienst en maximaal 5 achtereenvolgende nachtdiensten worden gewerkt.

Ook hiervoor geldt dat bij cao of door afspraken met de OR of een personeelsvertegenwoordiging bepaalde regels over nachtdiensten iets kunnen worden verruimd. Zo kan bijvoorbeeld worden afgesproken dat 9 uur per nachtdienst en maximaal 7 achtereenvolgende nachtdiensten kan worden gewerkt.

Zondagsdiensten

Een werknemer hoeft op zondag niet te werken, tenzij dit bij de aanvaarding van het dienstverband is overeengekomen en dit nodig is voor een goede uitvoering van het werk (bijv. werk in de horeca). De werknemer heeft recht op tenminste 13 vrije zondagen per jaar. Deze regels gelden uiteraard niet voor een aantal in de wet bepaalde beroepen, zoals voetballers en dominees.

Beschikbaarheidsdiensten

De periode dat een werknemer bereikbaar moet zijn om na een oproep aan het werk te gaan wordt consignatie genoemd. Een werknemer met consignatiedienst mag niet langer dan 13 uur per 24 uur werken. Daarin valt zowel de werktijd van de gewone dienst als de tijd, die per oproep is gewerkt. Voor een oproep geld een minimumwerktijd van een half uur, ook al wordt er per saldo minder gewerkt.

Consignatie voor en na een nachtdienst is niet toegestaan. Per 4 weken mag de werkgever de werknemer minimaal 2 periodes van elk minimaal 7 x 24 uur niet inroosteren voor consignatie. De maximale arbeidstijd in consignatie is 60 uur per week en gemiddeld 45 uur per 13 weken.

De verplichtingen van de werkgever op grond van de Arbeidstijdenwet

Werkgevers zijn gehouden een deugdelijke registratie van de daadwerkelijk gewerkte uren van alle werknemers bij te houden. Dit geldt ook voor stagiairs, uitzendkrachten en gedetacheerden, die voor u werken. Het registreren van de geplande werkroosters alleen is niet voldoende. De Arbeidsinspectie moet kunnen controleren of de arbeidstijdenwet is nageleefd, zodat u ook de feitelijke gewerkte uren moet noteren.

Veranderingen in het rooster moet een werkgever zo tijdig mogelijk meedelen. Bij cao of met de OR of personeelsvereniging kunnen hierover afspraken gemaakt worden. Is dit niet aan de orde, dan moet een werkgever dit rooster minstens 28 dagen van tevoren aan de werknemers bekendmaken. Alleen als de aard van het werk dat verhindert, hoeft de werkgever alleen de wekelijkse arbeidsduur en zondagsarbeid mede te delen. De werkgever is verplicht in ieder geval vier dagen van tevoren aan de werknemer te melden op welke tijdstippen hij of zij moet werken.

Wilt u meer flexibiliteit in uw organisatie ten aanzien van de arbeidstijden?

NewBaze ondersteunt organisaties om de benodigde arbeid zo efficiënt mogelijk in te zetten, met inachtneming van de wettelijke bepalingen voor werk- en rusttijden en de arbeidsomstandigheden. Samen met u bekijken we welke contractsvormen het beste binnen uw organisatie passen en hoe u met het vastleggen van de arbeidsvoorwaarden tot een goede afstemming van de rechten en verplichtingen van de werknemers kunt komen. Bent u geïnteresseerd? Neem contact op via onderstaand contactformulier of bel ons op nummer 078-200 13 14.